Witamina K
Witamina K to rozpuszczalna w tłuszczach substancja, która naturalnie występuje w
dwóch postaciach – witamina K1 syntetyzowana przez rośliny oraz witamina K2
syntetyzowana przez bakterie.
Witamina K jest magazynowana w wątrobie, a jej zawartość w organizmie człowieka wynosi 1,5 μg/kg masy ciała.
K należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a jej przyswajalność w organizmie
zależna jest od obecności soli kwasów żółciowych.
Jej najważniejszymi funkcjami są udział w procesach krzepnięcia krwi oraz w gospodarce
wapniowej organizmu. Według aktualnych zaleceń konieczne jest podawanie witaminy K
noworodkom już w pierwszej dobie życia, co minimalizuje ryzyko wystąpienia choroby
krwotocznej.
Filochinon (witamina K1), znajduje się w roślinach, kiedy ludzie je spożywają, bakterie w
jelicie grubym przekształcają je w formę magazynową - witaminy K2.
Jest wchłaniana w jelicie cienkim i magazynowana w tkance tłuszczowej i wątrobie.
Bez witaminy K organizm nie może wytwarzać protrombiny, czynnika niezbędnego do
krzepnięcia krwi i metabolizmu kości.
Narażone są noworodki, ponieważ mogą mieć utrudnione wchłanianie, z powodu zespołu
krótkiego jelita, mukowiscydozy, celiakii lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Funkcje fizjologiczne:
- Witamina K bierze udział w syntezie i utrzymaniu prawidłowego stężenia czynnikówkrzepnięcia oraz białek budujących tkankę, kostną białek wiążących wapń w nerkach,łożysku i płucach.
- Ponadto wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, przeciwbólowe i hamujące rozwój niektórych nowotworów, m.in. piersi, jajnika, okrężnicy, pęcherzyka żółciowego, wątroby.
Źródła w żywności:
- Witamina K1 występuje w dużych ilościach w zielonych warzywach liściastych, takich jak jarmuż i boćwina.
- Inne źródła obejmują oleje roślinne i niektóre owoce.
- Źródła K2, obejmują mięso, produkty mleczne, jaja i japońskie „natto” wytwarzane ze sfermentowanych ziaren soi.
Ponieważ witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach, spożywanie jej z tłuszczem może
poprawić wchłanianie. Na przykład można dodać trochę oleju do zielonych warzyw
liściastych lub przyjmować suplementy z posiłkiem zawierającym tłuszcz.
Wiele produktów bogatych w witaminę K2 jest również bogatych w tłuszcz (sery, żółtka i
mięso).
Przyswajalność:
K1 (filochinon) Syntetyzowany w roślinach. Absorbcja w 30-70% z całkowitej zawartości z pożywienia.
K2 (menachinon) Produkowana przezbakterie w jelicie cienkim.
Produkowana przez bakterie jelitowe wykazuje100%
K3 (menadion) Syntetyczna forma witaminy K
Większa przyswajalność niż jej naturalne formy.
Czynniki wpływające na zapotrzebowanie:
Zapotrzebowanie na witaminę K jest zróżnicowane i zależy m.in. od wieku, płci i stanu
fizjologicznego. Zwiększone zapotrzebowanie obserwuje się w chorobach wątroby,
niedożywieniu, chorobie nowotworowej i przy stosowaniu niektórych leków.
Konsekwencje niedoboru lub nadmiaru witaminy K w organizmie:
Niedostateczna podaż witaminy K może prowadzić do wystąpienia krwawienia
związanego z niedoborem witaminy K (Vitamin K Deciency Bleeding – VKDB).
Problem ten dotyczy noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia (obecnie powszechnie
stosowana jest profilaktyka choroby krwotocznej, w ramach której wszystkim noworodkom
donoszonym podaje się jednorazowo domięśniowo 1 mg witaminy K bezpośrednio po
porodzie (w ciągu 6 godzin)).
Niedobór tej witaminy może być przyczyną słabej krzepliwości krwi, podatności na
powstawanie krwotoków wewnętrznych i zewnętrznych, problemów z gojeniem się ran,
trudności w mineralizacji kości oraz zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów, zapalenia
jelit, biegunek.
Bibliografia:
1.Normy IZZ
2.Health benefits and sources of vitamin K, Medically reviewed by Alan Carter, Pharm.D. — Written by
Megan Ware, RDN, L.D. 2018
3.Jackowska, T., & Peregud-Pogorzelski, J. (2016). Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K.
4.Vermeer C., Vitamin K: the effect on health beyond coagulation – an overview, “Food & Nutrition Research”
56 (2012)
5.Gronowska-Senger A., Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, [w:] Żywienie człowieka. Podstawy nauki o
żywieniu, J. Gawęcki, L. Hryniewiecki (red.), Warszawa 2007.
Autor: Ewelina Stępska
