Witamian K- wchłanialność, najważniejsze funkcje, źródła w żywności

 Witamina K 

Witamina K to rozpuszczalna w tłuszczach substancja, która naturalnie występuje w

dwóch postaciach – witamina K1 syntetyzowana przez rośliny oraz witamina K2

syntetyzowana przez bakterie. 

Witamina K jest magazynowana w wątrobie, a jej zawartość w organizmie człowieka wynosi 1,5 μg/kg masy ciała.

K należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a jej przyswajalność w organizmie

zależna jest od obecności soli kwasów żółciowych.

Jej najważniejszymi funkcjami są udział w procesach krzepnięcia krwi oraz w gospodarce

wapniowej organizmu. Według aktualnych zaleceń konieczne jest podawanie witaminy K

noworodkom już w pierwszej dobie życia, co minimalizuje ryzyko wystąpienia choroby

krwotocznej.

Filochinon (witamina K1), znajduje się w roślinach, kiedy ludzie je spożywają, bakterie w

jelicie grubym przekształcają je w formę magazynową - witaminy K2.

Jest wchłaniana w jelicie cienkim i magazynowana w tkance tłuszczowej i wątrobie.

Bez witaminy K organizm nie może wytwarzać protrombiny, czynnika niezbędnego do

krzepnięcia krwi i metabolizmu kości.

Narażone są noworodki, ponieważ mogą mieć utrudnione wchłanianie, z powodu zespołu

krótkiego jelita, mukowiscydozy, celiakii lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Funkcje fizjologiczne:

• Witamina K bierze udział w syntezie i utrzymaniu prawidłowego stężenia czynnikówkrzepnięcia oraz białek budujących tkankę, kostną białek wiążących wapń w nerkach,łożysku i płucach. 
• Ponadto wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, przeciwbólowe i hamujące rozwój niektórych nowotworów, m.in. piersi, jajnika, okrężnicy, pęcherzyka żółciowego, wątroby.

Źródła w żywności:

• Witamina K1 występuje w dużych ilościach w zielonych warzywach liściastych, takich jak jarmuż i boćwina. 
• Inne źródła obejmują oleje roślinne i niektóre owoce.
• Źródła K2, obejmują mięso, produkty mleczne, jaja i japońskie „natto” wytwarzane ze sfermentowanych ziaren soi.

Ponieważ witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach, spożywanie jej z tłuszczem może

poprawić wchłanianie. Na przykład można dodać trochę oleju do zielonych warzyw

liściastych lub przyjmować suplementy z posiłkiem zawierającym tłuszcz.

Wiele produktów bogatych w witaminę K2 jest również bogatych w tłuszcz (sery, żółtka i

mięso).

Przyswajalność:

K1 (filochinon) Syntetyzowany w roślinach. Absorbcja w 30-70% z całkowitej zawartości z pożywienia.

K2 (menachinon) Produkowana przezbakterie w jelicie cienkim.

Produkowana przez bakterie jelitowe wykazuje100%

K3 (menadion) Syntetyczna forma witaminy K

Większa przyswajalność niż jej naturalne formy.

Czynniki wpływające na zapotrzebowanie:

Zapotrzebowanie na witaminę K jest zróżnicowane i zależy m.in. od wieku, płci i stanu

fizjologicznego. Zwiększone zapotrzebowanie obserwuje się w chorobach wątroby,

niedożywieniu, chorobie nowotworowej i przy stosowaniu niektórych leków.

Konsekwencje niedoboru lub nadmiaru witaminy K w organizmie:

Niedostateczna podaż witaminy K może prowadzić do wystąpienia krwawienia

związanego z niedoborem witaminy K (Vitamin K Deciency Bleeding – VKDB).

Problem ten dotyczy noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia (obecnie powszechnie

stosowana jest profilaktyka choroby krwotocznej, w ramach której wszystkim noworodkom

donoszonym podaje się jednorazowo domięśniowo 1 mg witaminy K bezpośrednio po

porodzie (w ciągu 6 godzin)).

Niedobór tej witaminy może być przyczyną słabej krzepliwości krwi, podatności na

powstawanie krwotoków wewnętrznych i zewnętrznych, problemów z gojeniem się ran,

trudności w mineralizacji kości oraz zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów, zapalenia

jelit, biegunek.

Bibliografia:

1.Normy IZZ

2.Health benefits and sources of vitamin K, Medically reviewed by Alan Carter, Pharm.D. — Written by

Megan Ware, RDN, L.D. 2018

3.Jackowska, T., & Peregud-Pogorzelski, J. (2016). Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K.

4.Vermeer C., Vitamin K: the effect on health beyond coagulation – an overview, “Food & Nutrition Research”

56 (2012)

5.Gronowska-Senger A., Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, [w:] Żywienie człowieka. Podstawy nauki o

żywieniu, J. Gawęcki, L. Hryniewiecki (red.), Warszawa 2007.

Autor: Ewelina Stępska

Dieta a płodność, co jeść planując ciążę?

Każda kobieta planując ciążę powinna przygotować swój organizm w odpowiedni sposób jeszcze zanim w nią zajdzie.

Żywienie kobiet przed ciążą i w jej trakcie może odgrywać kluczową rolę w zdrowiu reprodukcyjnym i jest uznawane za istotne dla optymalizacji wyników ciąży.

Odpowiednie przygotowanie niesie za sobą wiele korzyści fizycznych, zdrowotnych oraz psychicznych zarówno dla dziecka jak i przyszłej mamy.

Wcześniejsze przygotowanie ma za zadanie, ułatwić przejście okresu ciąży, uniknąć wszelkich komplikacji, przygotować kobietę do porodu i jak najszybszego powrotu do pełni sił, aby zająć się swoim dzieckiem.

Dostępność i podaż składników odżywczych dla rozwijającego się płodu zależy od stanu odżywienia matki, który z kolei zależy od zapasów jej składników odżywczych, spożycia i poboru składników przez organizm.

• Pierwszym czynnikiem na którym powinniśmy się skupić planując ciążę jest

Masa ciała, właściwy wskaźnik BMI - nadwaga lub niedowaga może znacząco wpłynąć na

płodność. Waga w normie wynosi wskaźnik BMI między 19 - 25.

Dodatkowo przy zrzucaniu zbędnych kilogramów, kobieta planująca zajść w ciążę, będzie

mniej narażona na obciążenie kręgosłupa, wystąpienia cukrzycy ciążowej czy

nadciśnienia. Niedobór lub nadmiar składników pokarmowych, prowadzi do trwałych

modyfikacji procesów metabolicznych i hormonalnych, które wpływają na zdrowie dziecka

w późniejszym okresie życia natomiast w życiu płodowym w sposób trwały zmieniają

(„przeprogramowują”) metabolizm i przebieg procesów biologicznych, skutkując rozwojem

szeregu powikłań metabolicznych i sercowo‒naczyniowych w okresie dorosłości.

• Przyszła Mama powinna spożywać odpowiednio zbilansowane i różnorodne posiłki,

zgodne z zasadami prawidłowego żywienia tak, aby jej organizm został odpowiednio

odżywiony pod względem makroskładników oraz witamin.

Zalecenia dla Kobiet planujących ciążę:

- Stosuj urozmaiconą dietę,

- Dbaj o spożywanie pięciu posiłków dziennie,

- Spożywaj pełnoziarniste produkty zbożowe,

- Wykorzystuj różne źródła białka (nasiona roślin strączkowych,

ryby, mięso, jaja),

- Stosuj tłuszcze roślinne (olej rzepakowy, oliwę z oliwek,

różne oleje)

- Spożywaj 500g warzyw i 300g owoców dziennie,

- Pij około 2-2,5 litra płynów dziennie, główne źródło płynów powinna stanowić woda,

pozostałymi płynami mogą być zalecane w ciąży np. wybrane naturalne herbaty owocowe lub ziołowe (dozwolone dla ciężarnych), jak również soki warzywne i owocowe bez dodatku cukru, wyciskane ze świeżych produktów.

- Ograniczaj spożywanie słodyczy i produkty typu „fast food”, - Ograniczaj dodawanie soli do potraw oraz spożywanie produktów zawierającychznaczne jej ilości, - Picie kawy ogranicz do jednej filiżanki dziennie lub wyeliminuj,

- Zrezygnuj ze spożywania alkoholu,

Szybka ściągawka_> Witaminy na które warto zwrócić uwagę przy planowaniu ciąży:

• Zbadanie poziomu witaminy D (niedobór może obniżać płodność)
• Suplementacja kwasu foliowego (zapobiega wadom rozwoju dziecka)
• Żelazo oraz cynk (prawidłowy proces owulacji, cykl menstruacyjny, przemiany hormonów)
• Jod, witamina B-6 i B-12 - Skontrolować poziom.

Tabela przedstawia  koncepcje etapów ciąży, na które może mieć wpływ odżywianie.

(BMI, wskaźnik masy ciała; LBW, niska waga urodzeniowa.)

Co jeść, aby poprawić płodność u kobiet?

Warto zadbać o to, aby sposób żywienia oparty był o jak najmniej przetworzone jedzenie,

z działaniem przeciwzapalnym, bogaty w witaminy antyoksydacyjne (A, C oraz E), a także

witaminy z grupy B, witaminę D, selen, cynk, jod, żelazo czy magnez.

W diecie kobiet starających się o dziecko należy również zadbać o podaż

pełnowartościowego białka, dobrej jakości tłuszczów roślinnych (m.in. siemię lniane,

migdały, orzechy) oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych charakteryzujących się tzw.

niskim indeksem glikemicznym (np. pieczywo razowe; zamiast przetworów z białej mąki –

po dania z tej z pełnego przemiału; w miejsce warzyw i owoców przetworzonych – po

surowe itd.).

Wykazano również, że na proces zapłodnienia i rozwoju zarodka korzystnie wpływa także

suplementacja kwasami omega-3.

Na pracę przewodu pokarmowego, a tym samym dbałość o prawidłowy metabolizm

pozwalający na utrzymanie bądź uzyskanie prawidłowej masy ciała, pozytywnie wpłyną

m.in. kiszonki, surowe warzywa i owoce oraz fermentowany, chudy nabiał (np. kefir,

maślanka).

Bibliografia:

1.Effect of Women's Nutrition before and during Early Pregnancy on Maternal and Infant - Usha

Ramakrishnan Frederick Grant Tamar Goldenberg Amanda Zongrone Reynaldo Martorell, 28 June

2012

2.M. Bojanowska, M. Kostecka, Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność, "Kosmos

Problemy Nauk Biologicznych", 2018.

3. A. Sawaniewska, D. Gajewska, E. Lange, Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i

mężczyzn, 2019.

4.M. Hajduk, Wpływ masy ciała na płodność u kobiet, "Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia

Przemiany Materii", 2012.

Autor: Ewelina Stępska